Hoe is het om vrijpostig allerlei persoonlijke vragen te stellen aan een (ex-)dakloze? En hoe is het om jouw ingewikkelde levensverhaal te vertellen aan een totale vreemde? Maar misschien nog belangrijker: wat levert zo’n interactie op? Tijdens de ‘Homeless Journeys’ van ‘Schuldenlab070 presenteert…’ gingen verschillende duo’s anderhalf uur lang met elkaar in gesprek. Zes reacties na afloop.
“Ik kon mijn verhaal kwijt en ik hoop dat ik op die manier andere daklozen kan helpen, dat mijn ideeën over hoe het beter kan in Nederland worden meegenomen in een groter geheel. Mijn motto is: ‘You don’t need a reason to help people’. Ik heb geen blad voor de mond genomen en ken gelukkig ook geen schaamte. Ik zeg gewoon waar het op staat. Want wie eerlijk is, krijgt eerlijkheid terug. Mijn gesprekspartner was iemand van de Dienst Koninklijk Huis. Ik had het idee dat zij echt luisterde naar wat ik zei, en dat mijn boodschap ook wordt doorgegeven.”
“Ik heb met Anita gesproken. Zij vertelde mij: ‘Als je dakloos bent en schulden hebt, dan is één en één toch echt geen twee maar drie’. Het zou haar geholpen hebben als zij even die druk van alle schuldeisers niet had gevoeld toen zij op zoek was naar een dak boven haar hoofd. En eigenlijk moet het toch niet zo heel moeilijk zijn om zodra iemand zich komt registeren bij het Daklozenloket vorderingen ‘on hold’ te zetten. Er zijn al wat pilots in die richting. Ik wil die handschoen wel gaan oppakken.”
“Ik heb gesproken met een manager van de gemeente Den Haag. Ik heb haar mijn verhaal verteld en heb geprobeerd haar duidelijk te maken dat iemand echt niet zomaar naar het Daklozenloket stapt. Dat er in je hoofd echt al heel erg veel gebeurd is voordat je zover bent. Bij mij duurde het ook heel lang voordat ik moest concluderen dat ik het echt niet meer redde, dat ik mijn hele netwerk had ‘opgebruikt’ en werkelijk nergens meer terecht kon. Dan in al je kwetsbaarheid naar dat loket gaan en om hulp vragen, dat is een enorme stap. Ik heb het gevoel dat ambtenaren van de gemeente dat nog niet genoeg beseffen.”
“Ik heb gesproken met Hassan. Hij was gelukkig niet verslaafd aan alcohol of drugs en had geen grote psychische problemen. Maar hij had wel pech en heeft een aantal verkeerde keuzes gemaakt in zijn leven. Ik ben een hartstochtelijk voorstander van diversiteit. Maar door het verhaal van Hassan besef ik dat dit niet altijd goed is, bijvoorbeeld als dat betekent dat je zoals bij dakloosheid op plekken terecht komt waar mensen met allerlei soorten problemen bij elkaar zitten. Dan versterk je elkaar niet. Diversiteit is dus niet altijd verrijkend.”
“Ik heb een gesprek gevoerd met een deurwaarder. Ik snap natuurlijk dat zo iemand ook alleen maar in opdracht werkt. Maar ik heb wel tegen hem gezegd: ‘Heb je enig idee wat het effect is van jullie taalgebruik op mensen die toch al kwetsbaar zijn? En wat het effect is als je tien of meer van dat soort brieven per week krijgt? Snap je dan dat ze niet opengemaakt worden?’ Hij vertelde mij toen dat ze met een klantenpanel aan de gang willen. Ik zou daar zo in stappen, als ze mij daarvoor vragen. Hij heeft mijn kaartje meegenomen, dus wie weet. Niet eens voor mezelf – ik heb de boel weer aardig op de rit. Maar voor iedereen die hulp nodig heeft.”
Wat zijn creatieve ideeën om dak- en thuisloosheid te verminderen? Ideeën anders dan gebruikelijk, maar wel degelijk perspectiefrijk? Potentiële ‘game-changers’ worden gepresenteerd. We lichten er drie uit.
“Twee jaar geleden zijn we in Den Haag gestart met een Jongeren Perspectief Fonds. Kerngedachte was om niet direct schulden van deelnemers op te lossen, maar om hun perspectief centraal te stellen. Niet focussen op een stukje van hun leven, maar komen met een toekomstgerichte aanpak. We gaan nu een stap verder door een Dak- en thuislozen Perspectief Fonds te maken, samen met Society Impact.”
“Als de woningmarkt zo op slot zit, wat zijn dan nog andere plekken waar dak- en thuislozen terecht kunnen? Zijn er terreinen om de stad heen, waar dat misschien kan? Bij boeren bijvoorbeeld, die land ‘over’ hebben? Zij zouden op hun land Tiny Houses kunnen plaatsen, woningen die volledig verplaatsbaar zijn én betaalbaar. Zowel voor investeerders als voor onderverhuurders is daar een sluitend businessmodel voor te maken, bijvoorbeeld via woon-werkconstructies. Wij gaan verder onderzoeken of er boeren zijn die kansen zien in het opzetten van dergelijke social villages.”
“Finland is het enige land in Europa waar systematisch sprake is van een daling van het aantal dak- en thuislozen. Hoe dat kan? Daar huldigen zij het principe Housing First. In plaats van allerlei problemen op te gaan lossen, bieden zij dak- en thuislozen allereerst een woning aan. Dat is zeer contra-intuitief, maar uiterst succesvol. Zo blijkt uit onderzoek dat minstens 50 procent van de deelnemers blijvend in de toegewezen woning blijven wonen. Bovendien blijkt het ook heel kosteneffectief te zijn.”
Binnen de aanpak ‘Collectief Schuldregelen’ hebben we met partijen afgesproken dat zij direct akkoord gaan met betalingsregelingen voor mensen in de schuldhulpverlening. Dit is een win-winsituatie: door het verkorten van de doorlooptijd kunnen meer mensen worden geholpen door schuldhulpverlening. Daarnaast nemen de uitvoeringskosten en administratieve lasten voor gemeenten en schuldeisers af. De eerste resultaten zijn al geboekt: klantdossiers worden 3x sneller afgehandeld en het aantal brieven dat moet worden verstuurd is drastisch verminderd.
De gemeente Den Haag ontwikkelde de aanpak in samenwerking met de gemeenten Amsterdam, Utrecht, de NVVK en ketenpartners, zoals zorgverzekeraars, uitvoeringsorganisaties en andere lokale partijen.
Meer weten? Lees hier verder
“Vanuit ons NVVK Innovatielab ondersteunen wij de aanpak Collectief Schuldregelen. Wij willen vernieuwing stimuleren en zo bijdragen aan meer effectiviteit en efficiëntie van schuldhulpverlening. Collectief Schuldregelen stáát daarvoor. Het mooie is dat er vanuit lokaal initiatief wordt gewerkt. Dat helpt bij het maken van afspraken met landelijke partijen. Die partijen weten dan namelijk dat er samenwerking mogelijk is. En dan zijn ze ook eerder bereid om dit landelijk uit te rollen.”
“Voorheen konden wij ons moeilijk inleven in de situatie van de klant. Maar nu kijken we anders en willen we onze maatschappelijke rol pakken, en bijdragen aan het oplossen van de schuldenproblematiek. Onze debiteuren gaan bijvoorbeeld mee op huisbezoek om te zien hoe mensen met schulden daadwerkelijk leven. Collectief Schuldregelen zorgt voor efficiëntie, waardoor er meer ruimte ontstaat bij hulpverleners voor vroegsignalering. Of om bijvoorbeeld het huishoudboekje met mensen op orde te brengen. En dat zorgt er weer voor dat mensen aan hun perspectief kunnen gaan werken.”
“Voorheen zagen we mensen met schulden als personen die niet willen betalen. Dat is veranderd. Nu zien we ze als mensen die er alles al aan hebben gedaan om hun rekeningen te betalen. Dit vertrouwen is de basis. En dat zorgt ervoor dat we sneller akkoord gaan met een betalingsvoorstel.”
“Als je samen optrekt, dan kan je veel meer bereiken. We zijn bijvoorbeeld met de gemeente Den Haag naar Wehkamp gegaan en hebben daar gezamenlijk het gesprek gevoerd. Je merkt echt dat je samen sterker staat en beter het gesprek kan voeren met schuldeisers. Als ik kijk naar de schuldhulpverlening ten opzichte van vroeger, dan is er heel veel aan het veranderen. Schuldeisers krijgen steeds meer vertrouwen in wat wij allemaal doen, en willen vaker meewerken aan goede afspraken.”
“Voordat ik naar Eneco kwam, werkte ik bij een gemeente. En daar was het beeld: schuldeisers willen niet meewerken. Maar Eneco wil wel degelijk meewerken. Wij kunnen laten zien dat een aanpak als Collectief Schuldregelen goed werkt. Samen met organisaties als Zilveren Kruis moeten we eigenlijk de barricaden op om andere schuldeisers te overtuigen ook mee te doen. Het heeft voor zowel de klant als voor de schuldeiser voordelen.”
“Ook bij ons intern kostte het even tijd om iedereen te overtuigen van deze aanpak. Het moest z’n vruchten gaan afwerpen. Nu wil iedereen juist dossiers zo snel mogelijk afhandelen. Het is ons zelfs al gelukt om een dossier binnen 32 dagen te regelen. Het mooie is: je kan de tijd en energie die je hiermee bespaart gebruiken om andere schuldeisers te benaderen en om daar goede afspraken mee te maken. Mijn droom is dat iemand bij ons binnenkomt en dat je dan razendsnel weet hoe de schuldsituatie eruitziet. Zodat iemand al binnen een paar weken zonder zorgen de deur uitloopt. En dat we onze mensen dan kunnen inzetten om te voorkomen dat mensen in de schulden komen!”
“ICT is een groot struikelblok. Ik ben heel veel tijd kwijt om bepaalde brieven te maken: er zijn veel brieven die op verschillende plekken staan.”
“Het taboe doorbreken blijft een issue. Het is moeilijk om mensen over de streep te trekken om hulp te zoeken.”
“We hebben zorgen over langdurige recidive. Hoe investeer je al vanaf het begin in duurzame gedragsverandering?”
“Wat is nou een sociaal beleid? Doen we dit alleen richting de burger? Of ook richting de schuldeiser?”
“We moeten de rekensom durven te maken: iemand met schulden kost de maatschappij heel veel geld.”
“Lukt het ons om 1 landelijke aanpak met elkaar te bedenken? Straks hebben we allemaal verschillende aanpakken.”
Een nieuwe methode om schulden aan te pakken betekent dat de gemeente niet langer jaarlijks zo’n 84.000 brieven hoeft te versturen. Het geld en de tijd die daarin gingen zitten worden voortaan gestoken in het helpen van mensen met een schuldenlast.
Lees het AD artikel hier
