Family Next (Overijssel)

Dit is de MKB-deal

Doel van de MKB-deal ‘Family Next’ is het verbeteren van de economische stabiliteit en de productiviteit van familiebedrijven. Daarvoor zet ‘Family Next’ in op digitalisering, verduurzaming en bedrijfsopvolging. Het versterken van ondernemerschap en het verbeteren van ondernemersvaardigheden zijn andere belangrijke aandachtspunten.

Activiteiten bestaan onder meer uit het opleiden van ervaren ondernemers tot coaches, die vervolgens zo’n 150 ondernemers van familiebedrijven vraaggericht gaan coachen. Ook zijn er ‘Leren van Elkaar Kringen’ en periodieke inspiratiebijeenkomsten. Het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven van Hogeschool Windesheim speelt een belangrijke rol in het traject; door de coachingsopleiding voor haar rekening te nemen en door onderzoek te doen naar de unieke uitdagingen van het familiebedrijf en interventiemethoden voor verandermanagement. Brancheorganisaties en ondernemersorganisaties activeren de achterban om mee te doen. Gemeenten dragen de MKB-deal actief uit en faciliteren een mini-leergang voor ambtenaren.

Dit driejarige project heeft een bereik van ongeveer 550 ondernemers van familiebedrijven. In die periode moet er een aantoonbare transitie plaatsvinden in de bedrijfsvoering van familiebedrijven, moet er substantiële werkgelegenheid worden gecreëerd en moet de transitie aantoonbaar effect hebben op CO2- en stikstofreductie. Ook moet er in die drie jaar meer duurzame energie worden opgewekt.

Aan het woord: Judith van Helvert-Beugels (l), associate lector Expertisecentrum Familiebedrijven, Hogeschool Windesheim en Jelle Weever (r), mede-eigenaar Weever Bouw en voorzitter MKB regio Zwolle.

Laagdrempelige inspirerende bijeenkomsten, vouchers om een ontwikkelingstraject in te kopen en coaching. Daarmee vormt het programma Family Next een duurzaam ecosysteem voor familiebedrijven. Die zijn immers van essentieel belang voor de Overijsselse economie.

Jelle Weever: “Het mkb is de motor en de katalysator van de economie. En in Overijssel zijn er relatief veel familiebedrijven. Als voorzitter van mkb-regio Zwolle en mede-eigenaar van een familiebedrijf maak ik me sterk voor het mkb èn voor familiebedrijven. Vandaar dat ik in de klankbordgroep van Family Next heb plaatsgenomen, voor de kritische ondernemersblik. Hebben wij wel behoefte aan zo’n project, sluit het aan bij onze behoeften? Ik kan nu zeggen: dit programma is geënt op de ondernemer, met voldoende maatwerk en keuzevrijheid.”

'De meeste (familie)bedrijven zijn in beeld, maar er opereren er ook nog veel onder de radar.'

Judith van Helvert: “Het mooie van familiebedrijven is dat ze nooit kortetermijnwinst of louter een verhoging van de productie nastreven. Stabiliteit, continuïteit en duurzaamheid spelen altijd een rol in hun keuzes. Er werken mensen die hun bedrijf op een gezonde manier door willen geven aan een volgende generatie en dus automatisch nadenken over de toekomst.”

Familiebedrijven verdienen meer aandacht en de hulp moet laagdrempelig beschikbaar zijn.

Van Helvert: “Familiebedrijven kennen behalve bedrijfsdoelen ook familiale doelen en soms matchen die niet. Ook is er niet altijd een goed uitgewerkt strategisch plan, of zit zo’n plan vooral in het hoofd van de verschillende familieleden. In Family Next helpen we ondernemers om de doelen expliciet te maken en een goed strategisch plan op te stellen. Daarnaast is er aandacht voor ondernemers- en managementvaardigheden omdat opvolgers niet automatisch die competenties ontwikkeld hebben.”

Weever: “Dit programma wordt breed gedragen. Bij de verschillende betrokken organisaties zijn de meeste (familie)bedrijven in beeld, maar er opereren er ook nog veel onder de radar. Die kom je niet tegen op bijeenkomsten. Ook die bedrijven willen wij bereiken. Een van onze uitgangspunten is dan ook dat het project laagdrempeligheid moet zijn. We hopen dat de vouchers ondernemers over de streep trekken, hiermee kunnen ze hun eigen ontwikkelingstraject inkopen.”

Het familiebedrijf kent unieke uitdagingen en verdient daarom ook onderzoek naar interventiemethoden voor verandermanagement.

Van Helvert: “In de tien jaar dat wij nu bestaan hebben we al veel projecten en interventies bij familiebedrijven gedaan. Er is veel kennis en we hebben ervaring hoe die kennis bij de ondernemer te krijgen, hoe je dat organiseert. Die kennis en ervaring zetten we natuurlijk in. Om het effect van de coaches te kunnen monitoren, wordt de coachingsmethode zoveel mogelijk gestandaardiseerd, zodat we hier weer van kunnen leren. De monitor levert ons belangrijke informatie die we weer landelijk kunnen delen.”

Weever: “Natuurlijk is het partnerschap van het Expertisecentrum Familiebedrijven in deze deal een unieke kans, want daar is veel kennis beschikbaar. Vanuit onze kant was er wel even wat terughoudendheid uit vrees dat er te veel gestandaardiseerd en dichtgetimmerd zou worden in het belang van het onderzoek. Maar hier zijn we goed uitgekomen. Er komen gestandaardiseerde methoden, maar ondernemers kunnen uit de pool van coaches zelf iemand kiezen. De klik is namelijk essentieel en ieder familiebedrijf kent z’n eigen uitdagingen.”

Naast vouchers en kennis-en inspiratiesessies worden coaches ingezet. Het Expertisecentrum Familiebedrijven begeleidt ervaren ondernemers die als coach optreden.

Van Helvert: “De familiebedrijven krijgen drie gesprekken met een coach. Samen brengen zij de persoonlijke situatie in kaart; voor welke uitdagingen staat de ondernemer? Daarna worden doelen gesteld en een uitvoeringsplan gemaakt. Die coaches in de pool zijn weliswaar ervaren ondernemers, maar natuurlijk niet per se een goede coach of adviseur. Dat vraagt andere vaardigheden. Door hen op dat aspect te trainen, zullen zij hun mentorrol beter kunnen vervullen en hun kennis en ervaring beter doorgeven. Wij brengen de coaches ook met elkaar in contact, zodat zij ervaringen kunnen delen en elkaar bij kunnen staan.”

Weever: “Als ondernemer moet je je altijd willen ontwikkelen, maar in de waan van de dag is dat niet altijd even makkelijk. Door zo’n coachingstraject maak je even pas op de plaats, bepaal je wat je nodig hebt om vooruit te kunnen. Het is wel belangrijk dat je dat dan vervolgens ook echt doet. Met praten met een coach alleen kom je er niet. Daar zijn die vouchers dan weer goed voor, met dat budget kun je daadwerkelijk aan de slag. En de ondernemers die coach worden, ontwikkelen zich natuurlijk ook. Zo snijdt het mes aan twee kanten.”

Familiedynamiek kan modernisering versnellen maar ook een frictiepunt opleveren.

Van Helvert: “Versnelling is mogelijk als de jongere generatie wil moderniseren en digitaliseren. Maar als de oudere generatie dat minder ziet zitten, kan het ook een groot frictiepunt opleveren. En dat terwijl de transitie naar modernisering en de overdracht naar een nieuwe generatie al lastig genoeg kan zijn. Daarom is er in dit programma veel aandacht voor de familiale dynamiek.”

'Hoe crisisbestendig is jouw bedrijf? Dit zal verschillen per sector, maar het is wel een vraag die extra aandacht behoeft.'

Weever: “Dit ligt bij ieder familiebedrijf weer anders natuurlijk. Mag de jongere generatie experimenteren, of moet iemand zich naar het familieplaatje voegen? Zit de oudere generatie nog in het bedrijf, wordt er nog over de schouder meegekeken of is er juist alle vrijheid? Juist daarom is maatwerk zo belangrijk.”

Door de coronacrisis krijgt de aanpak wel een andere invulling.

Weever: “Juist in een crisis moet je kunnen inspelen op wat er gaande is. We houden de bestaande lijnen van dit programma vast, die zijn namelijk goed doordacht. Maar er kunnen ook andere vragen bovenkomen en daar moet ook ruimte voor zijn. Maatwerk dus. En het is belangrijk dat we ervan leren, hoe we met zo’n crisis omgaan.”

Van Helvert: “De coronacrisis heeft natuurlijk impact op het project. De begeleiding zal anders ingevuld moeten worden en er komt een breder perspectief. Hoe crisisbestendig is jouw bedrijf? Is er aan scenarioplanning gedaan? Dit zal verschillen per sector, maar het zijn wel vragen die extra aandacht behoeven.”

Over de deal

‘Keuzevrijheid maakt project laagdrempelig’

“In onze regio ontwikkelden we eerder een kosteloze scan voor familiebedrijven, eerst op het gebied van veiligheid en internationalisering. Nu ook op de terreinen automatisering en digitalisering. Dit leverde prachtige resultaten op. Een transportonderneming heeft naar aanleiding van de scan een online-omgeving gebouwd waardoor het bedrijfsproces verbeterde, er veel efficiënter gewerkt kon worden en klanten beter werden bediend. Een ander wist een omzetverhoging van bijna veertig procent te realiseren. De keuzevrijheid bleek een aantrekkelijke factor voor ondernemers. Welke professional meekijkt en op welk gebied, dat was aan de ondernemer. Dit is dan ook een belangrijk advies voor Family Next: zorg voor keuzevrijheid, dat maakt je project laagdrempelig. We hebben in dit traject 45 IT-bedrijven geïnterviewd en weten nu wat zij onze 1.200 leden te bieden hebben. Deze kennis gaan we onder andere inzetten bij Familly Next om duurzame verbindingen tussen bedrijven te smeden.”

Marco Kok, directeur MKB Deventer