Maakindustrie met toekomst (Utrecht-West)

Dit is de MKB-deal

De maakindustrie is een sector met een grote groeipotentie, met banen voor afgestudeerden van alle opleidingsniveaus. Een van de belangrijkste knelpunten voor het mkb in Utrecht-West is de kwalitatieve en kwantitatieve aansluiting van (technisch) onderwijs op de arbeidsmarkt. Een groot tekort aan goed geschoold technisch personeel zet de groei van veel maakbedrijven onder druk. Digitalisering en robotisering vragen bovendien om nieuwe kennis en vaardigheden, en veranderen daarmee de eisen ten aanzien van (nieuw) personeel.

Overheden, bedrijven en onderwijsinstellingen gaan zich via deze MKB-deal gezamenlijk inspannen voor goed technisch onderwijs dat aansluit op de praktijk. De doelstelling van het project is het mkb in Utrecht-West te voorzien van voldoende en adequaat opgeleide vakmensen.

De MKB-dealpartners kiezen voor steun aan drie vernieuwende technische onderwijsvormen, met directe sturing vanuit het mkb: de Technohub in Woerden (basisonderwijs, VMBO en HAVO/VWO en zij-instromers), M.A.K.E. Center; het Vakcentrum voor de maakindustrie in Nieuwegein ((post)initieel MBO) en de Makerspace in Mijdrecht (basisonderwijs, MAVO/HAVO/VWO). De geografische spreiding van de drie initiatieven garandeert dat veel jongeren en studenten worden bereikt. Door de brede aanpak is er voor alle opleidingsniveaus een doorlopende leerlijn.

‘Samen goed geschoolde instroom regelen’

Aan het woord: Paul Oosterlaken (l), voorzitter Woerdens Techniek Talent en directeur machinefabriek Kiremko en Jan van Walraven (r), voorzitter raad van Commissarissen OBM Midden-Nederland.

Een van de belangrijkste knelpunten voor het mkb in Utrecht-West is de aansluiting tussen (technisch) onderwijs en de arbeidsmarkt. Dat zet het voortbestaan van bedrijven onder druk.

Jan van Walraven: “Het mkb heeft het voortouw genomen om structureel met het onderwijs op te gaan trekken om daar iets aan te doen, met de MKB-deal als resultaat. Het gezamenlijk doel is om de instroom in de techniek te vergroten, de techniekopleidingen (vmbo, mbo en hbo) te verbeteren en zo uiteindelijk te zorgen voor een betere aansluiting tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt.”

'We hebben lang verzuimd bij te brengen dat techniek cruciaal is in de maatschappij, dat er niets gebeurt zonder techniek.'

Paul Oosterlaken: “Door docenten mee te nemen naar onze bedrijven kunnen ze al met eigen ogen zien wat voor banen er zijn en kunnen ze hun leerlingen beter enthousiasmeren. En dat geldt niet alleen voor vmbo-leerlingen, ook havo- en vwo-leerlingen moeten weten welke mogelijkheden we te bieden hebben.”

Digitalisering en robotisering vragen bovendien om nieuwe kennis en vaardigheden en veranderen daarmee de eisen ten aanzien van (nieuw) personeel.

Van Walraven: “Veel taken worden nu en in de naaste toekomst door computers gedaan, dus voor die taken moeten we geen mensen meer opleiden. Maar er is wel iets anders nodig. Het onderwijs moet op deze nieuwe ontwikkelingen inspelen en het aanbod aanpassen. Daar gaan we in deze MKB-deal samen in optrekken.”

Oosterlaken: ”Veel mensen zijn bang voor robotisering, want dat zou banen kosten. Dat klopt, maar het levert ook veel banen op. De techniek moet immers gemaakt, gebouwd, geïnstalleerd, geprogrammeerd en onderhouden worden. Daar hebben we heel veel goed opgeleide techneuten voor nodig.”

De maakindustrie is een sector met een grote groeipotentie. Een groot tekort aan goed geschoold technisch personeel zet echter die groei onder druk.

Oosterlaken: “Ik zie in de bedrijven wel veel nieuwe instromers met een commerciële achtergrond komen. Prima, maar vaak moeten we ze eerst uitgebreid bijscholen in technische vakken. Natuurkunde bijvoorbeeld is essentieel als je in de technische sector aan de slag gaat. Je moet namelijk wel weten waar je collega’s en de klanten het over hebben.”

Van Walraven: “Er is heel veel mooie maakindustrie in onze provincie. En daar hebben we technisch geschoolde mensen voor nodig. Vakmensen. Daar gaan we ons in de uitwerking van deze MKB-deal op focussen.”

Drie nieuwe initiatieven gaan goed en toegankelijk technisch onderwijs op alle niveaus aanbieden.

Oosterlaken: “Binnen TechnoHUB van het Woerdens Techniek Talent willen we leerlingen uit de laatste jaren van de basisschool al vroeg enthousiasmeren. We willen hen kennis laten maken met techniek. We hebben lang verzuimd bij te brengen dat techniek cruciaal is in de maatschappij, dat er niets gebeurt zonder techniek. De technieklokalen van TechnoHUB gaan we bovendien beschikbaar stellen voor het VO, voor leerlingen van alle profielen.”

'Wij vinden het belangrijk dat BBL en BOL door elkaar lopen, op school en op de werkvloer.'

Van Walraven: “Makerspace is onderdeel van het Veenlandcollege (VLC) in Mijdrecht. Dat doet deze instelling in samenwerking met TechNet Amstel en Venen. In dit samenwerkingsverband participeren tweehonderd mkb-bedrijven. Het VLC biedt nu een mavo-opleiding met techniek. Binnen nu en twee jaar wil deze instelling starten met een technische mavo en een praktijkgerichte havo-opleiding. De Makerspace is hiervoor nodig. De bedrijven ondersteunen ons onder meer met gastlessen en financiële middelen. Zij zijn het immers die de technische mensen uiteindelijk in huis gaan nemen.”

M.A.K.E. Center, het vakcentrum voor de maakindustrie, is een initiatief van het Opleidingsbedrijf Metaal (OBM) en ROC Midden Nederland. De opleidingen zijn actueel en praktijkgericht, de marktvraag is bepalend voor de inhoud van de opleidingen.

Van Walraven: “In dit vakcentrum is ruimte voor zowel leerlingen via de BBL (Beroeps Begeleidende Leerweg) als via de BOL (Beroeps Opleidende Leerweg). Dit heeft als voordeel dat we een beroep kunnen doen op volledig door de overheid bekostigde BOL-leerlingen wanneer het economisch wat minder gaat. Als er dan weer betere tijden komen en we meer leerwerkplekken tot onze beschikking hebben, kunnen we ook BBL-leerlingen een plek geven. Op die manier kunnen we een gelijkmatig aanbod aan de industrie leveren. Wij vinden het belangrijk dat BBL en BOL door elkaar lopen, op school en op de werkvloer. Zodat we kunnen inspelen op nieuwe ontwikkelingen. De industrie ontwikkelt zich snel, flexibiliteit is nodig.”

Oosterlaken: “Ook in ons bedrijf werken veel jongeren. Het onderwijskundige deel besteden we uit, daar zijn we niet goed in. De begeleiding is ondergebracht bij het OpleidingsBedrijf Metaal (OBM). Daar bewaken ze de kwaliteit van de opleidingen en monitoren de voortgang van de leerlingen. Door de oprichting van het vakcentrum ontstaat een eenduidige aansturing en leidt de samenwerking tussen het OBM en het ROC tot nog betere resultaten.”

Over de deal

‘Maakindustrie belangrijke pijler’

“De maakindustrie is een belangrijke pijler in onze lokale economie. Zonder voldoende goed opgeleide arbeidskrachten is de toekomst van deze sector in onze regio in het geding. Een sector die niet alleen arbeidsplaatsen levert, maar ook van belang is voor innovatie in brede zin. En niet te vergeten een sector met gevestigde familiebedrijven, die een grote financiële bijdrage levert (sponsoring) aan alle sociale activiteiten binnen onze lokale leefgemeenschap.”

George Becht, Wethouder gemeente Woerden

‘Perspectief bieden aan inwoners en bedrijven’

“De Ronde Venen heeft van oudsher een sterke maakindustrie. Juist in onze regio is het daarom belangrijk dat er een goede samenwerking is tussen bedrijfsleven en techniekonderwijs. Zowel op het gebied van fysiek onderwijs als op het gebied van ICT, zoals coderen en programmeren. We willen onze (jonge) inwoners perspectief bieden en bedrijven ondersteunen bij het vinden van personeel. Daarom dragen we graag bij aan deze samenwerking. Dit doen we door nauw samen te werken met TechNet Amstel en Venen. Daarnaast stimuleren we Makerspace, een innovatieve manier om jongeren ervaring op te laten doen met techniek.”

Rein Kroon, wethouder gemeente De Ronde Venen

‘Maakindustrie voor veel leerlingen nog een grote onbekende’

“De kracht van M.A.K.E. center zit in de nauwe samenwerking met het mkb in de onderwijsontwikkeling en -uitvoering. Dit zorgt ervoor dat we als onderwijsinstelling de ontwikkelingen van het mkb goed kunnen integreren in het onderwijs. Maakindustrie is voor leerlingen (PO, VO) een grote onbekende. De PIE-keuzevakken geven onvoldoende beeld van de actuele praktijk. In het M.A.K.E. center kunnen leerlingen zich goed oriënteren!”

Robert Koch, directeur Tech Campus Midden-Nederland

‘Doorbreek beroepsdeformatie’

“De ontwikkeling en innovatie die het onderwijs nodig heeft kan het best vormgegeven worden vanuit een multidisciplinaire opzet, met partijen van buitenaf. Dit doorbreekt de door beroepsdeformatie ingesleten mentale frames. Het gaat om innovatieve vorming van jongeren, zij-instromers, statushouders, die naadloos aansluit op wat de maakindustrie nodig heeft. Ik zie het als de grote uitdaging om met de samenwerkingspartners M.A.K.E. Center te ontwikkelen tot hét schoolvoorbeeld voor goed, flexibel, in de toekomst vergaand gepersonaliseerd beroepsonderwijs.”

Jeroen de Graaf, a.i. directeur OBM Midden Nederland

‘Nieuwe concrete impuls voor provinciaal beleid’

“Goed opgeleid personeel is belangrijk voor het toekomstbestendig maken van bedrijven en organisaties. Ervaring, kennis en kunde vanuit de praktijk zijn op hún beurt weer belangrijk voor succesvol onderwijs. Het is dan ook belangrijk dat de provincie de continue wisselwerking tussen onderwijs en arbeidsmarkt helpt waar dat kan. Met goed onderwijs zorgen we er namelijk voor dat het regionale mkb beter bestand is tegen plotselinge ontwikkelingen in de economie, zoals de huidige coronacrisis, alsook lange termijn ontwikkelingen. De steun vanuit de MKB-deal aan de maakindustrie in Utrecht-West is een goed voorbeeld van gezamenlijk optrekken tussen onderwijs en bedrijfsleven en de provincie Utrecht. Daarmee worden de krachten in de regio met elkaar verbonden en worden goede lokale initiatieven beter ondersteund. Dit heeft een tweeledig effect; de samenwerking wordt verstevigd en er ontstaat meer slagkracht om goede ideeën een flinke stap verder te brengen. Met de geografische spreiding van de drie initiatieven gaan we bovendien een grotere doelgroep jongeren en studenten bereiken. Al met al krijgt het provinciale beleid, om onderwijs en arbeidsmarkt beter op elkaar te laten aansluiten, een nieuwe en vooral concrete impuls.”

Robert Strijk, gedeputeerde provincie Utrecht